تغییر در رنگ زبان می‌تواند نشان دهنده ی مسائلی مربوط به سلامتی باشد که در بدن نهفته هستند. در واقع رنگ زبان زنگ خطری برای رسیدگی سریع تر و به موقع برای درمان بیماری هاست. به همین دلیل خوب است که هر کسی بداند هر رنگ زبان نشانه چیست. گاهی تغییر رنگ زبان می تواند نشانه ای از وجود عفونت در بدن داشته باشد. هر نوع موقعیت بدن قابلیت این را دارد که بر شکل و بافت زبان و رنگ آن تاثیر بگذارد. از گذشته در طب سنتی چین، تشخیص از روی رنگ زبان رواج داشته است. در سال‌های اخیر نیز تشخیص بسیاری از بیماری ها از روی تغییرات رنگ روی زبان امکان پذیر شده است و علم در این زمینه پیشرفت های بسیاری دارد.

رنگ و بافت سالم زبان

پیش از آنکه بررسی کنیم تغییر رنگ زبان نشانه چیست،  بهتر است  در مورد رنگ و بافت سالم زبان در یک بدن سالم صحبت کنیم. رنگ زبان در بدن یک شخص سالم باید صورتی باشد و گاهی پوششی برفکی مانند روی آن دیده می شود. رنگ صورتی زبان همانند تفاوت در رنگ پوست ها می تواند کمی روشن یا کمی تیره باشد. زبان سالم در بخش های مختلف آن به خصوص در نوکش جوانه های چشایی یا پاپیلا دارد. این پاپیلا ها به زبان بافت زبری می دهند. بیماری های زمینه ای می تواند این بافت زبان و رنگ را تغییر بدهد. در ادامه بعضی از تغییرات رنگ زبان و نتایج آن ها را بررسی خواهیم کرد.

رنگ سیاه برای زبان

آیا می دانید سیاه بودن رنگ زبان نشانه چیست؟ تجمع کراتین می‌تواند باعث سیاه شدن زبان شود. کراتین پروتئینی است که در پوست و همچنین در موی سر و در ناخن ها وجود دارد. شنیده اید کسی بگوید زبانم مو درآورد؟! طبق گزارش پایگاه اطلاع رسانی ژنتیک و بیماری‌های نادر، تجمع کراتین می تواند رنگ زبان را سیاه کند و سبب پرمویی آن شود! و موی زبان وجود دارد! این مشکل می تواند ناشی از موارد زیر باشد:

• بهداشت بد دهان
• بعضی از دارو ها مثل آنتی بیوتیک ها
• مصرف تنباکو
• قرار گرفتن در معرض پرتو درمانی
• توجه کنید نوشیدن مایعات تیره مانند قهوه یا چای سیاه نیز می تواند زبان را تیره کند و جای نگرانی ندارد
• در موارد بسیار نادر زبان سیاه می تواند ناشی از یک بیماری خیلی جدی مثل دیابت یا ایدز باشد

سفید بودن زبان

اگر زبان حالت رنگ پریده پیدا کند و لکه های سفید روی آن ایجاد شود ممکن است نشان از یک عفونت قارچی مثل برفک دهان داشته باشد. البته برفک دهان دردناک نیز هست و باعث ایجاد لکه های بزرگ و قطور به رنگ سفید یا حتی گاهی قرمز روی زبان می شود. این بیماری باعث می‌شود فرد در بلع یا غذا خوردن مشکل پیدا کند. لیکن پلان نیز یک بیماری پوستی ژنتیکی و مزمن است که می تواند سفیدی روی زبان ایجاد کند. هم چنین سفیدی ملایمی که اکثرا روی زبان افراد دیده می شود، می تواند ناشی از رودل باشد و خیلی خطرناک نیست.

رنگ بنفش یا آبی کبود

شاید طبق تجربه بدانید که بنفش بودن رنگ زبان نشانه چیست؟ در صورتی که گردش خون فرد ضعیف باشد یا دچار بیماری های قلبی باشد، ممکن است زبان او رنگی بنفش پیدا کند. یک بیماری نادر به نام کاوازاکی نیز وجود دارد که باعث التهاب رگ های خونی می شود و می تواند زبان را بنفش کند. برای این نوع تغییر رنگ می توان دلایل زیر را نام برد:

• کمبود اکسیژن در ریه ها
• اختلالات خونی
• بیماری های مربوط به عروق خونی
• مشکلات کلیوی
• سرعت پایین اکسیژن در خون که جدی است و نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد
• اگزما

رنگ زبان قرمز

احتمالاً در طول زندگی خود با زبان قرمز مواجه شده اید و شاید در اثر حساسیت های این تغییر رنگ زبان را دیده باشید. در هر حال کمبود ویتامین B می‌تواند سبب برآمده شدن و قرمز شدن زبان شود و یا اینکه نشان دهنده بیماری مخملک باشد. به هرحال قرمز بودن رنگ زبان نشان از التهابی دارد که ممکن است مشخص کننده ی یک بیماری زمینه جدی باشد و یا یک حساسیت ساده باشد که به راحتی درمان پذیر است. در اصطلاح زبان متورم و قرمز و ناهموار را به عنوان زبان توت فرنگی نیز معرفی می کنند.

خاکستری شدن زبان

طبق اعلام سازمان ملی اختلالات نادر در آمریکا وضعیتی که با نام زبان جغرافیایی شناخته می شود ممکن است لکه های سفید مایل به خاکستری روی زبان ایجاد کند. سپس بین این لکه ها خطوط سفیدی ایجاد می شود که ظاهری شبیه یک نقشه ی جغرافیایی به زبان می دهد. البته اگزما و التهابات پوستی ناشی از حساسیت روی زبان نیز می تواند چنین حالتی را روی زبان افراد ایجاد کند.

زرد بودن زبان

معمولاً در نتیجه ی رشد باکتری‌ ها زبان افراد زرد می شود. سیگار کشیدن یا بهداشت نا مناسب دهان و خشکی دهان، هر کدام ممکن است سبب رشد بیش از حد باکتری ها در این ناحیه از بدن شود. گاهی زرد شدن زبان مقدمه ‌ای برای سیاه شدن آن است و می تواند نشان از بیماری های جدی مثل دیابت داشته باشد. به همین دلیل باید رنگ زرد روی زبان به شدت جدی گرفته شود و در اسرع وقت به پزشک معالج مراجعه گردد. گاهی بیماری یرقان نیز می ‌تواند عامل زردی زبان و همچنین پوست بدن شود. بیماری یرقان کبد را درگیر می کند. به طور کلی می توان بیماری های کبدی را عامل زردی زبان دانست.

زبان نارنجی

تمام عواملی که برای زرد شدن رنگ زبان ذکر شد، ممکن است رنگ زبان را به صورت نارنجی در بیاورد. به هر حال بیشترین احتمال مربوط به بهداشت نا مناسب دهان و خشکی دهان است. گاهی مصرف برخی از آنتی بیوتیک ها و غذا ها نیز می توانند زبان نارنجی کنند. البته مراقب باشید نارنجی شدن رنگ زبان در اثر غذاهایی مثل نوشابه یا هویج را با نارنجی شدن در اثر بیماری ‌های زمینه ‌ای اشتباه نگیرید و در مورد سلامت خود بی جهت نگران نشوید.

سبز شدن زبان

بعضی از باکتری ها و قارچ هایی که ممکن است در دهان یک فرد رشد کنند به رنگ سبز هستند و پوششی روی زبان و همین رنگ ایجاد می کند. این رنگ روی زبان باید به شدت جدی گرفته شود و برای درمان آن اقدام صورت بگیرد. زیرا رشد عفونت ها و قارچ ها به طور خود به خود متوقف نمی شود. به همین دلیل مداخلات دارویی سریعا باید صورت بگیرد تا مشکلات جدی تری ایجاد نکند.

رنگ زبان و بیماری ها در یک نگاه

به طور خلاصه می توان رنگ زبان را بیماری های زیر مرتبط دانست:

• صورتی رنگ: نشانه ی سلامت
• سفید رنگ: نشانه ی کمبود آب، عفونت های قارچی و آنفولانزا
• داشتن لایه ی خاکستری: وجود ورم معده یا زخم معده
• رنگ خاکستری: نشانه ی بیماری های گوارشی
• قرمز روشن: نشانه ی ابتلا به بیماری های قلبی یا هر گونه بیماری مرتبط با خون
• زرد رنگ: وجود مشکلات کبد یا معده
• داشتن پوشش قهوه ای: نشانه ی مشکلات ریوی

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

برخی از تغییرات رنگی زبان ملایم هستند و بی خطر به نظر می رسد. گاهی نیز تغییر رنگ زبان فرد در اثر بعضی مواد غذایی است که او مصرف می کند. در چنین شرایطی جای نگرانی وجود ندارد اما تغییر رنگ هایی که می تواند نشان دهنده ی عفونت یا بیماری های زمینه ای خطرناک باشد حتماً نیاز به درمان دارند و باید توسط پزشک مورد بررسی قرار بگیرند. مثلاً هر فردی تغییر جدی رنگ زبان خود را متوجه خواهد شد. در طب سنتی چین به شکل ظاهری زبان اهمیت زیادی داده می شود و اطلاعات بسیار زیادی در مورد سلامت بدن شخص از روی زبان به دست می آورند.

تشخیص زبان در طب چینی

سلامت زبان مدتهاست که توسط پزشکان طب سنتی چینی مورد توجه قرار داشته است. آن ها معتقدند که زبان به تنهایی می تواند نمایانگر سلامت کلی بدن افراد باشد، آن ها ۴ نکته مهم را در مورد زبان بررسی می‌کند:

• رنگ زبان مهمترین نشانه محسوب می شود و تغییرات غیر طبیعی آن نشان از مشکلاتی در ارگان های اصلی بدن مثل قلب و کبد و کلیه دارد. رنگ شناسی زبان، تا 92% از مراحل تشخیص را در بر دارد.
• پوشش زبان هم بسیار مهم است و باید پوشش این نازک متمایل و سفید داشته باشد. می تواند مشکل حادی در مثانه معده یا روده را نشان می دهد.
• رطوبت زبان نیز بررسی می شود و اگر رطوبت زبان زیاد باشد یا بر عکس خشک باشد به عنوان نشانه های مشخصی از بیماری ها در نظر گرفته می شود
• شکل طبیعی زبان نیز در این طب مورد توجه است

تکه تکه بودن زبان

قشر و لایه نازکی روی زبان وجود دارد که البته عامل مهمی برای جذب مواد مغذی نیز محسوب می شود. تکه تکه شدن این قشر نازک می تواند مایه نگرانی باشد.  زیرا ممکن است نشان دهنده ی وجود انگل یا باکتری روده ای به میزان زیاد باشد که باید درمان شود. البته مصرف کردن خوراکی های خیلی ترش نیز در دراز مدت می تواند ترک هایی روی زبان ایجاد کند.

نکاتی برای رعایت بهداشت دهان و زبان

برای اینکه مشکلات دهان و دندان و مشکلاتی برای زبان پیدا نکنید لازم است نکات زیر را همواره در سبک زندگی خود را رعایت نمایید:

• مسواک زدن حداقل دو بار در روز با خمیر دندان و قرقره کردن آب نمک پس از آن لازم است
• لازم است که رژیم غذایی سالم و حاوی قند کم مصرف کنید
• استفاده از نخ دندان سبب می شود که عفونت ها جایی برای رشد در دهان را پیدا نکند
• از سوراخ کردن لب یا زبان به منظور استفاده از حلقه های تزیینی اجتناب کنید
• استفاده از هرگونه محصولات دخانی می تواند تاثیرات نا مطلوبی بر سلامتی کل بدن و بر تغییر رنگ زبان داشته باشد

نتیجه گیری

در این مقاله به طور کامل بررسی کردیم که هر گونه تغییر رنگ زبان نشانه چیست. حالا شما می توانید متوجه شوید که وضعیت زبان شما نشان دهنده سلامت شماست یا خبر از یک مشکل اساسی در بدن نشان می دهد. زمانی که تغییرات رنگ و شکل و بافت زبان بیش از چند روز طول بکشد، بهتر است حتما به پزشک مراجعه کنید. به میزان رطوبت و همچنین پوشش روی زبان نیز توجه داشته باشید و در صورتی که تغییرات جدید و طولانی مدت در هر کدام از این موارد مشاهده کردید سریعا به پزشک مراجعه کنید.