خیلی اوقات اتفاق می افتد که حوصله رفتن روی ترازو را نداریم یا به افزایش عدد روی تزارو توجهی نمی کنیم تا جاییکه آنقدر چاق می شویم که جدیدترین لباس مان هم به تن مان خوب نیست. شاید رژیم های زیادی را امتحان کرده اید و بی فایده بوده است. اما کتوژنیک یکی از بهترین رژیم هایی است که فواید زیادی  هم دارد.  این رژیم شامل کربوهیدارت کم و چربی زیاد است. شاید تعجب کنید که چگونه یک رژیم پرچرب، مفید است؟  بله این دستورالعمل باعث می شود که بدن برای سوزاندن چربی آمادگی داشته باشد. در حقیقت مطالعات نشان داده است که رژیم کتوژنیک برای سلامتی بدن مفید است و نه تنها در کاهش وزن تاثیر دارد بلکه دربرابر بیماری های سختی مثل سرطان، صرع یا آلزایمر نیز فواید دارد. برای اینکه درباره رژیم کتوژنیک بیشتر

بدانید پیشنهاد می کنم این مقاله را تا انتها مطالعه کنید.

چرا می خواهید از رژیم کتوژنیک استفاده کنید؟

برای اینکه بتوانید یک رژیم مناسب با بدن تان بگیرید باید هدف خود را مشخص کنید. آیا تصمیم دارید که وزن تان را کم کنید یا می خواهید عضله سازی کنید؟ بعد از آن که مسیر را شفاف کردید، می توانید بین انواع رژیم کتوژنیک انتخاب کنید.

چند نوع رژیم کتوژنیک وجود دارد؟

بعد از تعیین هدف باید درباره انواع رژیم کتوژنیک اطلاعاتی کسب کنید تا نسبت به هدف خود رژیم مناسب را انتخاب کنید.

رژیم کتوژنیک استانداردSKD: این نوع رژیم شامل 70% درصد چربی، 20% پروتئین و 10% کربوهیدرات است

رژیم کتوژنیک چرخه ای CKD: در این نوع رژیم بیشترین میزان کربوهیدرات وجود دارد. رژیم 5 روزه است که شامل 2 روز کامبل کربوهیدرات است.

رژیم کتوژنیک هدفمند TKD : کربوهیدرات ها حین تمرین اضافه کنید.

رژیم کتوژنیک با پروتئین بالا: مانند نوع اول است اما پروتئین بیشتری دارد. اغلب 60% چربی، 35% پروتئین و 5% کربوهیدارت

به طور کلی رژیم های هدفمند و چرخه ای رژیم های پیشرفته تری هستند و بیشتر مناسب ورزشکاران و بدنسازان طراحی شده اند.

چگونه رژیم کتوژنیک را انجام دهیم؟

بهترین کار این است که از یک دکتر تغذیه کمک بگیرید تا با توجه به مشخصات فردی تان، رژیم مناسبی پیشنهاد کند، تا بدن با آسیب های کمبود ویتامین مواجهه نشود. اگر رژیم را با نظارت پزشک دنبال کنید به نتایج بهتری خواهید رسید. اما این را هم در نظر بگیرید که این رژیم ممکن است برای برخی افراد خطرناک باشد، به ویژه اگر دارویی مصرف می کنید حتما با پزشک مطرح کنید، و در نهایت پزشک ممکن است تشخیص دهد که نباید از این رژیم استفاده کنید.

رژیم کتوژنیک مناسب چه افرادی است؟

تحقیقات نشان داده است که رژیم کتوژنیک یک روش مطمئن برای درمان بسیاری از بیماری ها مانند مشکلات عصبی، دیابت، بیماران قلبی و سرطانی است، بنابراین برخلاف رژیم های دیگر، فواید زیادی دارد. در ادامه به فواید رژیم کتوژنیک برای سلامتی بدن اشاره خواهیم کرد.

کتوژنیک و کاهش وزن

مطالعات نشان داده است که رژیم کتوژنیک یک روش موثر برای کاهش وزن است. زیرا برنامه غذایی طوری تنظیم شده است که بدن را تا مدت سیر نگه می دارد و بدن احساس گرسنگی نمی کند. به طوری که پیروی از یک رژیم غذایی کتوژنیک و کم کربوهیدارت اثر بیشتری نسبت به رژیم کم چربی دارد. بررسی و مطالعاتی بر روی 34 فرد مسن این واقعیت را تایید می کند. افرادی که به مدت 8 هفته از رژیم کتوژنیک پیروی کردند، 5 برابر بیشتر از افرادی که  رژیم کم چربی را اجرا کرده اند، لاغر شده اند. بنابراین رژیم کتوژنیک در یک بازه بین 3 تا6 ماه می تواند به کاهش وزن شما نسبت به سایر رژیم ها کمک کند.

کتوژنیک و مقابله با سرطان

یک اصل در تمام سرطان ها وجود دارد و آن این است که از کربوهیدرات یا قند خون تغذیه می کنند تا به بقا ادامه دهند و رشد کنند. حالا نقش رژیم کتوژنیک چیست؟ وقتی از رژیم کتوژنیک پیروی می کنید، سطح قند خون پایین می آید، درنتیجه سلول های سرطانی با کمبود تغذیه مواجهه می شوند، و در طولانی مدت این موضوع به مرگ سلولهای سرطانی منجر می شود. بنابراین رژیم کتوژنیک می تواند به پیشرفت سلول های سرطانی کمک کند.

کتوژنیک و بیماران قلبی

اگر بیماری قلبی دارید، رعایت رژیم کتوژنیک می تواند شرایط بیماری را بهبود بخشد. تری گلسیرید نوعی چربی در خون است که اگر زیاد باشد خطر بیماری قلبی را افزایش می دهد. تحقیقات حاکی از آن است که رژیم غذایی کتوژنیک به کاهش تری گلیسرید کمک می کند. زیرا رعایت مصرف غذاهای سالم مانند آووکادو به جای چربی های ناسالم تاثیرات مفیدی برای سلامت قلب دارد. به طور کلی سطح بالای کلسترول زنگ خطر برای بیماران قلبی به شمار میآید.

کتوژنیک و بیماری دیابت

همانطور که اشاره کردیم رژیم کتوژنیک در کاهش قند خون نقش مهمی دارد  و نیاز به انسولین را کاهش می دهد. بنابراین این  رژیم به کاهش چربی های اضافه بدن کمک می کند و می تواند بیماری دیابت نوع 2 را بهبود ببخشد. با این وجود اگر تصمیم گرفتید که از رژیم کتوژنیک پیروی کنید حتما باید تحت نظارت پزشک باشید. پزشک باید سطح گلوکز و کتون خون را کنترل کند تا مطمئن شود که رژیم غذایی هیچ اثر مخربی بر بدن شما نخواهد داشت.

رابطه کتوژنیک و درمان آکنه

طبق تحقیقاتی که در سال 2012 انجام شد، محققان معجزه درمانی کتوژنیک بر درمان آکنه را تایید کردند. زیرا  کتوژنیک به شدت سطح انسولین را کاهش می دهد. حالا ارتباط بین سطوح بالای انسولین و آکنه چیست؟ سطوح بالای انسولین، محرک سلول های پوست است که به افزایش اندروژن کمک می کند. اندروژن نیز غدد چربی را تحریک می کند در نتیجه احتمال بسته شدن منافذ پوستی بیشتر می شود. به این صورت زمینه را برای تولید آکنه آماده می شود. بنابراین بسیاری از افرادی که این رژیم را گرفته اند به این موضوع صحه گذاشته اند که غیر از کاهش وزن، پوست شان تغییر کرده است. اما به طورکلی این یک قانون کلی برای همه افراد نیست.

بیماران صرعی و کتوژنیک

همانطور که می دانید رعایت یک رژیم غذایی سالم به تغییر وضعیت بیماری کمک می کند.رژیم کتوژنیک یک روش مقبول برای بیماری های عصبی به ویژه صرع به شمار می رود. به طور کلی تحقیقات نشان می دهد که کتوژنیک، تحریک پذیری مغز را تغییر می دهد و در نتیجه تشنج در فرد کاهش پیدا می کند. طی مطالعاتی که بر روی کودکان مبتلا به صرع انجام شده است، حدود 40 تا 50 درصد از کودکانی که رژیم کتوژنیک را انجام داده اند،50% کمتر به حملات تشنج مبتلا شده اند و از این میان بین 10% تا 20% از کودکان، کاهش تشنج داشته اند.

سندرم تخمدان پلی کیستیک و کتوژنیک

سندرم پلی کیستیک یک اختلال هورمونی طبیعی در زنان است که هورمون های مردانه  اضافی را در بدن افزایش می دهد و اختلالات در تخمک گذاری و تخمدان ها ایجاد می کند. بعد از بررسی مطالعاتی در سال 2005  به این نتیجه رسیده اند که رژیم کتوژنیک بعضی علایم را در سندروم پلی کیستیک از بین می برد و  تعادل هورمونی و کاهش وزن را در بدن ایجاد می کند. به طور کلی رژیم کتوژنیک یک روش غذایی صحیح برای زنان مبتلا به سندروم پلی کیستیک است، زیرا سطح مقاومت به انسولین را کاهش می دهد.

ورزش و رژیم کتوژنیک

عملکرد رژیم کتوژنیک در ورزش نیز ثابت شده است. تحقیقاتی بین 42 نفر بزرگسال انجام شده است، نشان می دهد،  ورزشکارانی که از چربی برای دریافت انرژی بدن استفاده کردند، انرژی بیشتری نسبت به دریافت کربوهیدرات داشته اند. ابتدا کاهش انرژی راتجربه می کنند اما بعد از گذشت زمان، انرژی لازم را کسب می کنند. به طور کلی رژیم کتوژنیک بر فعالیت های ورزشی نیز اثرگذار است. به بازسازی عضلات بدن بعد از تمرین سرعت می بخشد ، استقامت بدن را افزایش می دهد، به چربی سوزی کمک می کند اما برای فعالیت شدید ورزشی گزینه مناسبی نیست. و فعالیت های ورزشی شدید، سطح انرژِی را کاهش می دهد.

خطرات پنهان رژیم کتوژنیک

این موضوع را مد نظر قرار دهید که هر رژیمی در طولانی مدت اثرات منفی بر بدن می گذارد. و به مرور اثرات مخربی شامل چربی اضافی در کبد، سنگ کلیه، پروتئین کم در خون را به همراه دارد. بنابراین این رژیم در بهترین حالت تا 6 ماه موثر خواهد بود. به هرحال رعایت نکاتی به پیشگیری از اثرات مخرب آن تاثیرگذار خواهد بود. در ادامه به برخی اثرات پرخطر رژیم کتوژنیک اشاره خواهیم کرد.

آنفولانزای کتویی

یک اصطلاح رایج برای افرادی است که از این رژیم تبعیت می کنند و اغلب با احساس خستگی و ضعف همراه است. علایم آنفولانزای کتویی شامل سرگیجه، خستگی، ضعف، تپش قلب، مشکلات خواب، گرفتگی عضلات و اسهال است. بهترین کار برای اینکه به مشکل برخورد نکنید، حرکت تدریجی است. طبیعتا با وارد کردن یک شوک شدید، بدن واکنش نشان می دهد، در تغییر عادت غذایی خود عجله نکنید. کاهش تدریجی حذف کربوهیدرات و افزایش چربی، تاثیرات منفی رژیم را کاهش می دهد.

تاثیرات مخرب کمبود ویتامین های ضروری بر سیستم گوارشی

مصرف چربی زیاد در این رژیم عوارض جانبی به همراه دارد. یکی از عوارض آن بر عملکرد سیستم گوارش است. طبیعتا اگر سبزیجات حاوی فیبر مصرف نکنید به یبوست مبتلا خواهید شد. بنابراین برای جلوگیر از یبوست، مصرف آب را در برنامه روزانه خود قرار دهید. به طور کلی حذف یک گروه مواد غذایی از برنامه روزانه مشکلات سلامتی زیادی به همراه خواهد داشت. افرادی که از رژیم غذایی کتوژنیک پیروی می کنند با کمبود ویتامین D، منیزیم، کلسیم و فولیک اسید مواجه هستند، بنابراین نداشتن برنامه ریزی غذایی دقیق مشکلات زیادی را در پی خواهد داشت. از طرف دیگر افرادی که بیشتر بر مواد غذایی پرچرب و پروتئین حیوانی تاکید دارند، سلامت قلب را به خطر می اندازند و احتمال بروز بیماری های قلبی را افزایش می دهند.

افت شدید قند خون پایین

رژیم کتوژنیک در افراد مبتلا به دیابت متفاوت عمل می کند. و بیشتر برای بیماران دیابت نوع 2 و دارای اضافه وزن تاثیرگذار بوده است. اما افرادی که دیابت نوع 1 دارند حتما باید تحت نظارت پزشک متخصص باشند تا تمام نکات به دقت بررسی شود. به طور کلی برای هر دو نوع دیابت بهتر است که با پزشک مشورت کنید تا مطابق با شرایط فردی، تغییراتی در داروها ایجاد کند.

کاهش وزن موقت و بازگشت به حالت اول

یکی از اثرات مخرب پیروی از یک رژیم بلند مدت و سخت، تغییرات در کاهش وزن است. ممکن است شما با رژیم کتوژنیک به وزن ایده آل هم برسید اما به سرعت به حالت اول بازگردید، زیرا بدن نمی تواند در طولانی مدت به قوانین سخت پایبنده باقی بماند. کاهش کربوهیدارت ها به کاهش وزن کمک می کند اما حذف کامل آن به بدن آسیب می رساند. بنابراین باید تحت نظارت یک پزشک قرار بگیرید تا مسیر را به درستی طی کنید.

غذاهای مجاز برای رژیم کتوژنیک

• حذف کربوهیدارت بالا
• مواد غذایی شیرین : نوشابه، کیک، بستنی، آب میوه
• میوه ها: حذف همه میوه ها به جز توت ها
• غلات و نشاسته: گندم، برنج، ماکارونی، غلات و غیره
• چربی های ناسالم: روغن های گیاهی فرآوری شده، سس مایونز
• لوبیا و حبوبات: نخود، لوبیا چشم بلبلی، عدس
• سبزیجات ریشه ای: سیب زمینی، هویج

غذاهای ممنوع که باید از آن اجتناب کنید

• گوشت: ژامبون، گوشت قرمز، استیک، سوسیس، بیکن، بوقلمون
• ماهی های چرب: سالمون، تن ماهی، قزل آلا و ماهی خال خالی
• پنیر: شامل پنیرهای فرآوری نشده مانند چدار، بز، خامه
• تخم مرغ
• آوودکادو
• آجیل ها و دانه ها: بادام، گردو، دانه کتان، تخم کدو تنبل، دانه چیا
• سبزیجات کم کربوهیدارت: سبزیجات سبز، گوجه فرنگی، پیاز، فلفل

آیا رژیم کتوژنیک به سلامتی بدن کمک می کند؟

همان طور که اشاره کردیم، طبق تحقیقات، این رژیم  تاثیرات مثبتی بر سلامت بدن دارد، اما نمی توان یک نسخه نهایی برای افراد پیچید، زیرا تاثیرات مثبتی بر بهبود برخی بیماران دیابتی داشته است اما برای گروه دیگر از افراد مبتلا به دیابت نتیجه معکوس بوده است. به طور کلی رژیم کتوژنیک در کوتاه مدت به کاهش وزن و سلامت عمومی بدن کمک می کند اما به علت کمبود برخی مواد غذایی ضروری، در دراز مدت ممکن است بدن را دچار مشکلات گوارشی و تضعیف استخوان ها کند، بنابراین بسیاری از متخصصان تغذیه بر رعایت کوتاه مدت رژیم تاکید دارند، و حتما در صورتی که تصمیم به رعایت رژیم گرفته اید، تحت نظارت پزشک تغذیه عمل کنید.