دلایل کم شدن آب بدن و نشانه های آن

نیاز حیاتی بدن انسان به تامین آب کافی

حدود هفتاد درصد از وزن بدن انسان را آب تشکیل می دهد. بیشتر آب بدن درون سلول ها وجود دارد و مقداری از آن در مایعات بدن مانند خون و فضاهای بین سلولی یافت می شود. کم آب شدن بدن به علت خروج بیش از حد اعتدال آب از بدن اتفاق می افتد. بدن انسان پویا و همیشه در حال تغییر است. این تغییران در میزان سطح آب بدن نیز دیده می شود. بدن به طور طبیعی هنگام تنفس (رطوبت بازدم)، تعریق (برای خنک سازی بدن)، دفع ادرار و اجابت مزاج (برای خروج مواد زائد از بدن)، آب از دست می دهد و باید در طول روز به مقدار کافی آب نوشیده شود تا جایگزین آب از دست رفته باشد.

علل کم آب شدن بدن به طور غیر طبیعی

اسهال

اسهال شایع ترین دلیل کم آبی بدن است. حرکات روده می توانند مقدار قابل توجهی آب را از بدن دفع کنند. در سراسر جهان هر ساله بیش از چهار میلیون کودک به علت کم آبی بدن ناشی از اسهال جان خود را از دست می دهند. به همین دلیل این بیماری باید جدی گرفته شود و برای درمان آن سریع اقدام شود.

استفراغ

در صورتی که معده ی فرد به دلایلی توان نگهداری مواد را نداشته باشد، بالطبع راه ورود و جذب آب به بدن بسته می شود و در صورت امتداد این وضعیت فرد دچار کم آبی خواهد شد. در مواردی که معده دچار مشکل می شود از سرم استفاده می کنند تا مواد مغذی و آب به بدن بیمار برسد.

تعریق بیش از اندازه

تعریق بیش از اندازه تحت شرایط خاص مانند قرار گرفتن در محیط های بسیار گرم، ورزش کردن (به خصوص در گرما) و تب ناشی از عفونت مقدار قابل توجهی آب از بدن دفع می کند.

افراد دیابتی

در افراد مبتلا به دیابت به علت قند بالا تکرر ادرار ایجاد می شود. به همین دلیل دفع بیش از حد آب و به دنبال آن تشنگی زیاد از علائمبیماری دیابت هستند.

سوختگی

یکی از نقش های بسیار مهم پوست بدن انسان تنظیم مایعات و درجه حرارت بدن است. در صورتی که پوست دچار جراحتی مانند سوختگی شود این قابلیت خود را از دست می دهد. قربانیان سوختگی به دلیل تراوش آب به بخش های آسیب دیده دچار کم آبی بدن می شوند. سایر بیماری های التهابی پوست نیز با از دست دادن مایعات همراه هستند.

ناتوانی در نوشیدن مایعات

در صورتی که به دلایلی، مثلا در دسترس نداشتن آب، فرد آب کافی ننوشد، درجات مختلفی از کم آبی برای بدن وی ایجاد خواهد شد.

علائم و نشانه های کم آب شدن بدن چیست؟

واکنش اولیه ی بدن نسبت به کم آبی تشنگی و کاهش ادرار است  تشنگی شدید، خشکی دهان، توقف تولید اشک چشم و خشکی چشم، قطع تعریق، گرفتگی عضلات، تهوع، استفراغ، تپش قلب و احساس بی وزنی در سر از علائم آن هستند. ضعف و گیجی و در نهایت کما و مرگ اندام های داخلی بدن در صورت استمرار کم آبی برای بدن رخ می دهد.

کم آب شدن بدن چگونه تشخیص داده می شود؟

کم شدن آب بدن اغلب تشخیصی بالینی است. علاوه بر تشخیص علت ایجاد کم آبی، متخصصان با معاینه درجه ی کم آبی را نیز مشخص می کنند. سطح بیداری و هوشیاری بیمار سنجیده می شود. علائم حیاتی فرد، فشار خون و ضربان قلب در حالت دراز کش و ایستاده سنجش می شود. درجه حرارت بدن بیمار کنترل می شود. در معاینه ی نوزادان میزان تعریق بدن در زیر بغل و کشاله ران و نیز وزن آن ها سنجش می شود. در برخی از موارد آزمایش خون برای برای سنجش اختلالات الکترولیتی بدن تجویز می شود.

کم آب شدن بدن چگونه درمان می شود؟

بیمار تا جایی که می تواند باید از مایعات خوراکی استفاده کند و در شرایط حاد تزریق سرم وریدی نیز تجویز می شود. آب، آب گوشت بدون رب، بستنی یخی، ژله و مایعات دیگر توصیه می شود.

کم آبی بدن به مرور زمان رخ می دهد اگر علت آن مشخص باشد، درمان نیز مشخص خواهد بود. مثلا  بیماران دچار اسهال و استفراغ ابتدا باید با داروها جلوی دفع آب از بدن را بگیرند.

عوارض کم آبی بدن چیست؟

برخی از عوارض به علت کم آبی و برخی به علت وجود بیماری های زمینه ای در فرد ایجاد می شوند. نارسایی کلیه، کما، شوک، گرمازدگی، سکته و اختلالات الکترولیتی در بدن از عوارض کم آبی هستند.

نکاتی برای پیشگیری از کم آب شدن بدن

نکته 1

در تمام فعالیت هایی که بیرون از خانه دارید و تحت تنش گرمایی یا تعریق بیش از اندازه قرار می گیرید، برای نوشیدن مایعات کافی برنامه ریزی کنید. به خصوص برای ورزشکاران لازم است به میزانی که آب دفع می کنند، مایعات بنوشند.

نکته 2

شرایط آب و هوایی را برای اطلاع از روز های گرم بررسی کنید. در روز های گرم از ورزش و قرار گرفتن در فضای باز در ساعات اوج گرما خودداری کنید.

نکته 3

افراد جوان و همچنین افراد مسن بیشتر در معرض کاهش آب بدن هستند. همیشه مراقب باشید نوزادان، کودکان و افراد مسن به اندازه کافی آب و مایعات برای نوشیدن در دسترس داشته باشند. افراد مسن در زمان گرما حتی در خانه نیاز به مراقبت بیشتری دارند.

نکته 4

هنگام خروج از منزل در زمانی که هوا گرم است از لباس های رنگ روشن و ترجیحاً گشاد استفاده کنید. می توانید یک پنکه ی دستی را نیز برای خنک کردن خودتان همراه داشته باشید.

نکته 5

سعی کنید در ساعات اوج گرما در مناطق خنک و سایه دار باشید تا آب کمتری از طریق تعریق از دست بدهید. و پیشگیری از کم آبی بدن را جدی بگیرید زیرا پس از ایجاد آن ممکن است با عوارض شدید و حتی در برخی موارد کشنده رو به رو شوید.

کم آب شدن بدن در یک نگاه

1.بدن انسان برای تمام عملکرد های خود به آب نیاز دارد.

2.کم آبی بدن زمانی رخ می دهد که خروج آب از بدن بیشتر مقدار ورودی آن باشد.

3.علائم این عارضه خفیف تا شدید و تهدید کننده ی حیات انسان است.

4.پیشگیری بهترین راه مقابله با این عارضه است.

5.کودکان و افراد مسن بیشتر از سایرین در معرض خطر هستند.