با بیماری کولیت زخمی روده آشنا شوید

کولیت زخمی روده چیست ؟

کولیت زخمی روده نوعی بیماری التهابی مزمن داخلی کولون است. التهابات روده سبب می شود بافت زیرجلدی تخریب شده و زخم هایی در جداره روده ایجاد شوند که خونریزی دارند. التهابات  تمام بخش های روده یا تنها یک قسمت مشخص را درگیر میکند. کولیت زخمی روده همیشه نیاز به درمان و پیگیری دارد.

علائم هشدار دهنده  کولیت روده

علائم اصلی کولیت زخمی روده شامل درد های شکمی و اسهال و معمولاً خونریزی در دفع نیز دیده می شود. ممکن است خونریزی شدید نبوده و با چشم غیر مسلح قابل رویت نباشد اما در آزمایش مدفوع خونریزی مشخص می شود. علائم کولیت شدید و خفیف با هم متفاوت هستند. التهاب مزمن روده در صورت عدم کنترل، اثرات کلی بر تغذیه فرد داشته و اشتها را کم می کند. از دست دادن وزن از علائم شایع کولیت روده در کودکان است و باعث اختلال در رشد آن ها می شود. علائم دیگری نیز وجود دارند که بین این بیماری و بیماری های دیگر می تواند مشترک باشد مانند تب، خستگی و کم خونی. این علائم در اثر بیماری های التهابی دیگر مانند روماتیسم و زخم های پوستی نیز رخ می دهد.

کولیت زخمی روده یا بیماری کرون ؟

بیماری کرون نیز نوعی بیماری التهابی روده است با نام مخفف IBD که بر خلاف کولیت تنها محدود به روده بزرگ یا کولون نمی شود. بیماری کرون روده ی کوچک را نیز درگیر کند. یکی دیگر از بیماری هایی که علائم مشابهه با کولیت زخمی روده دارد، سندروم روده تحریک پذیر است که آن نیز می تواند با درد شکمی و اسهال در بعضی از افراد دیده شود. در هر حال سندروم روده ی تحریک پذیر، اختلال در عملکرد اعصاب و ماهیچه های روده است و هیچگونه التهابی در این بیماری شناسایی نمی شود.

بیماری کولیت زخمی روده بیشتر در کجا رواج دارد

کولیت زخمی بیماری ای است که بیشتر در کشورهای توسعه یافته شیوع دارد و در شهر ها بیشتر از نواحی روستایی دیده می شود. سن رایج ابتلا به این بیماری در آمریکا بین 15 تا 25 سالگی گزارش شده است، گرچه در هر سنی ممکن است ابتلا به کولیت زخمی اتفاق بیفتد. به نظر می رسد ابتلا به این بیماری ریشه های ژنتیکی نیز داشته باشد زیرا در دنیا در بین نژاد قفقازی و یهودیان شرق اروپا بیشتر دیده شده است.

علت ابتلا به کولیت زخمی روده چیست ؟

این بیماری علت شناخته شده ای ندارد. اما، به نظر می رسد برخی از پاسخ های غیر طبیعی ایمنی بدن در برابر باکتری های موجود در روده می تواند عامل این بیماری باشد. شواهد نشان می دهد نوع تغذیه نیز در افزایش درصد احتمال ابتلا به کولیت تأثیر گذار است.

تشخیص کولیت زخمی روده

بهترین روش تشخیص کولیت، کولونوسکوپی است. در کولونوسکوپی دوربینی در انتهای یک لوله ی انعطاف پذیر قرار داده شده است و در داخل روده ی بزرگ حرکت داده می شود. با روش کولونوسکوپی امکان نمونه برداری از بافت برای آزمایش های بیشتر نیز وجود دارد. در طول سال های متمادی شدت بیماری کولیت در افراد تغییر می کند. در دوره ای ممکن است بیماری غیر فعال شود هرچند که با بررسی کولونوسکوپی زخم هایی قابل مشاهده خواهند بود.

عوارض بیماری کولیت چیست

برای جلوگیری از عوارض کولیت، درمان این بیماری ضروری است. شایعترین عارضه ی بیماری کم خونی است که در اثر خونریزی روده ایجاد می شود. با شدت گرفتن خونریزی حتی ممکن است روده عملکرد خود را متوقف کند. در صورتی که درمان انجام نگیرد، ممکن است روده دچار پارگی شود و در این شرایط جراحی و برداشتن بافت روده ضروری خواهد بود.

کولیت زخمی و سرطان روده ی بزرگ

افراد مبتلا به کولیت زخمی در معرض خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ نیز هستند. برای تشخیص کولونوسکوپی همراه با نمونه برداری ضروری است و این آزمایش باید سالانه تکرار شود. آزمایش های غربالگری نیز پس از 8 سال از شروع بیماری انجام می شوند.

کولیت زخمی و ستون فقرات

کولیت زخمی با عوارض دیگری در بدن همراه است که به روده ارتباطی ندارند. التهابات ممکن است ستون فقرات و مفاصل بزرگ بدن  را درگیر کند(روماتیسم) . زخم های جدی پوستی نیز ممکن است در بدن فرد بیمار ایجاد شوند. بیماری جدی کبدی به نام sclerosing cholangitis در معدودی از مبتلایان کولیت زخمی روده دیده شده است. تمام این بیماری ها و عوارض به دلیل التهاب و اختلالات سیستم ایمنی بدن رخ می دهند. بسیاری از آنها با درمان صحیح کولیت زخمی از بین می روند و برخی نیز باقی می مانند.

درمان دارویی بیماری کولیت

درمان بیماری کولیت با کاهش التهابات در روده ی بزرگ انجام می شود، به همین دلیل برای درمان آن از داروهای ضد التهابی استفاده می کنند. آمینوسالیسیلات ها که به آسپرین مربوط اند برای درمان استفاده می شوند. اگر آمینوسالیسیلات ها نا کارآمد باشند از کورتیکو استروئیدها کمک گرفته می شود. سومین نوع داروهای مورد استفاده در درمان کولیت ایمونوژن ها هستند. داروهایی که پاسخ ایمنی بدن را کاهش می دهند و بنابراین التهابات را نیز کم می کنند. ممکن است چندین هفته تا چند ماه طول بکشد تا داروها به حد اکثر کارایی خود برسند.

درمان های بیولوژیکی

جدیدترین نوآوری در درمان کولیت درمان بیولوژیکی است. درمان بیولوژیکی نوعی درمان به وسیله ی آنتی بادی هایی است که به طور مستقیم بر مولوکول های ایجاد کننده ی التهاب از سوی سیستم ایمنی بدن اثر می گذارند. درمان بیولوژیکی با بیشترین تجربه در برابر پروتئین تولید شده توسط سیستم ایمنی به نام فاکتور ناباروری تومور انجام شده است. آنتی بادی ها باید به صورت داخل وریدی هر چند هفته یک بار تجویز شوند.

جراحی کولیت زخمی روده

به  رغم درمان های دارویی، تقریباً یک سوم از افراد مبتلا به کولیت زخمی روده برای درمان التهاب، پیشگیری و یا درمان سرطان و یا درمان عوارضی مانند پارگی کولون نیاز به عمل جراحی دارند. جراحی که در آن کلیه روده بزرگ برداشته می شود کولیت زخمی فرد را درمان می کند. شیوه های جراحی در دنیا مدام در حال پیشرفت است.

کودکان مبتلا به کولیت زخمی اغلب آهسته تر از حد معمول رشد می کنند. زیرا التهابات فعال کم اشتهایی را به دنبال دارد. برای این افراد رژیم های غذایی و مکمل های ویژه تجویز می شود. کودکان مبتلا به این بیماری به علت وجود مشکلات روحی روانی نیاز به درمانگری و مشاوره ی روانی نیز دارند.

روش های کاهش عوارض کولیت روده

چند عامل غیر دارویی کنترل کننده برای کاهش عوارض کولیت وجود دارند. کاهش استرس شاید سبب از بین رفتن عوارض نباشد اما در کاهش آن ها نقش چشمگیری دارد. مصرف منظم داروهای تجویز شده نیز یکی از موارد مهم در درمان و کنترل بیماری های التهابی است.

رژیم غذایی مناسب بیماران کولیت روده

به طور کلی به بیماران پرهیز غذایی داده نمی شود و تشخیص اینکه چه نوع غذایی برای آن ها مناسب نیست بر عهده ی خود بیمار است. به عنوان مثال مصرف شیر در بیمارانی که همزمان با کولیت زخمی توان هضم لاکتوز را نیز ندارند درد، نفخ شکم، اسهال و .. را به دنبال دارد که با علائم تشدید کولیت مشترک هستند اما دلیل تشدید بیماری نیستند.  عدم مصرف شیر می تواند شدت علائم را تا حدودی کاهش دهد. شاید برای یافتن بهترین تغذیه ی ممکن مراجعه به پزشک تغذیه گزینه ی مناسبی باشد.

مصرف مکمل ها

خونریزی ناشی از کولیت زخمی می تواند در برخی از افراد کم خونی فقر آهن ایجاد کند، به همین دلیل گاهی پزشک مکمل های آهن، فولیک اسید و کلسیم و هم چنین ویتامین ها و مواد معدنی دیگر را برای بیمار مبتلا به کولیت زخمی تجویز می کند.

پروبیوتیک ها

مواد غذایی پروبیوتیک حاوی باکتری هایی هستند که برای سلامت بدن افراد مفید است؛البته نوع باکتری ها در فرآورده های پروبیوتیک متفاوت است و اگر به منظور درمان و بهبود وضعیت روده در نظر گرفته شده باید بر اساس مطالعات علمی انتخاب شوند.

جلوگیری از کم آبی بدن

اسهال مزمن که یکی از عوارض کولیت زخمی است باعث کم شدن آب بدن افراد می شود، به همین دلیل نوشیدن مایعات کافی در زمان اسهال اهمیت زیادی دارد. تشخیص میزان آب کافی برای بدن از روی رنگ ادرار امکان پذیر است. رنگ ادرار نباید بیش از حد تیره شود.

کولیت زخمی و تغییر خلق و خو

داروهای تجویز شده برای درمان بیماری کولیت ممکن است دچار تغییر خلق و خوی افراد شود و بر روابط احساسی آن ها نیز اثر بگذارد. در کنار درمان دارویی برای بیماری کولیت، روان درمانی نیز تجویز می شود.

کولیت زخمی و مسافرت

افراد مبتلا به این بیماری معمولاً مشکلی برای سفر کردن ندارند. اگر برخی از علائم وجود داشته باشد باید احتیاط های پیشگیرانه ای انجام شود:

در صورت وجود عارضه اسهال دسترسی به دستشویی برای افراد مبتلا مورد مهمی است. همراه داشتن مقدار کافی دارو که در تمام طول مدت سفر برای بیمار کاففی باشد نیز مهم است زیرا بی نظمی در مصرف دارو در رونددرمانی اختلال ایجاد می کند.